WARUNKI JAKIE POWINIEN SPEŁNIAĆ PACJENT PRZED RUTYNOWYM POBRANIEM MATERIAŁU DO BADAŃ LABORATORYJNYCH

1. Do pobrania materiału do badań pacjent winien zgłosić z kompletnym i czytelnie wypełnionym skierowaniem.  → nie dotyczy pacjentów prywatnych
2. Pobieranie materiału winno się odbywać w godzinach porannych.
3. Pacjent powinien być na czczo tzn. ostatni posiłek winien spożyć 12 godzin przed pobraniem.  → bezwzględnie wymagane w przypadku badania „lipidogram”
4. Przed pobraniem krwi pacjent powinien unikać wysiłku fizycznego i stresu - wskazany 15 minutowy odpoczynek.
5. W miarę możliwości pacjent powinien ograniczyć przyjmowanie leków w tym również witaminy C.
6. Nie należy oznaczać parametrów, którymi aktualnie leczy się pacjenta np. żelazo.
7. Nie należy wykonywać testów tolerancji glukozy i badania gospodarki lipidowej w dniach następujących bezpośrednio po dniach wolnych, niedzielach i świętach.
8. Próby obciążeniowe: test tolerancji glukozy wiąże się z koniecznością stosowania przez 3 dni diety normalno-węglowodanowej.
9. Mocz na badanie ogólne - higiena osobista, 50-100 ml moczu pobranego ze środkowego strumienia (mocz nocny).
10. Kał - jednorazowa porcja pobrana z różnych miejsc wielkości orzecha laskowego.
11. Mocz na posiew - oddanie 50-100 ml moczu ze środkowego strumienia do jałowego pojemnika.
12. Wymaz z gardła - pacjent zgłasza się na czczo lub kilka godzin po posiłku, bez porannej higieny jamy ustnej.

Przygotowanie małego pacjenta do badania analitycznego

Wykonanie badania analitycznego u dziecka może wywołać niepokój i lęk. Można wcześniej przygotować dziecko do czekających go niezbyt miłych doznań. Informacje na ten temat przekazywane dziecku powinny być dostosowane do jego wieku.

U dzieci do drugiego roku życia najważniejsze i wystarczające jest :obecność rodzica, wsparcie, bliskość, przytulenie.

Dzieci starsze należy przygotować poprzez poinformowanie o konieczności wykonania badania (aby było zdrowe, mogło biegać, bawić się...itd.)Nie należy mówić dziecku ,że badanie będzie bezbolesne- gdyż pobraniu krwi zawsze towarzyszy ból i dziecko będzie czuło się oszukane.

Bardzo istotnym jest , aby podczas pobrania krwi mały pacjent nie poruszał się. Można zabrać „do badania” ulubioną zabawkę dziecka, która będzie towarzyszyć „małemu, dzielnemu pacjentowi”.

Sposób pobierania materiału-dobowa zbiórka moczu (DZM)

• Zbiórkę należy rozpocząć rano (początek np. o godz 6 :00)
• Pierwszą poranną porcję oddanego moczu odrzucić.
• Przygotować duży pojemnik na zbiórkę ok. 2-3 litry pojemności i przechowywać w chłodnym miejscu.
• Przed rozpoczęciem zbiórki jeżeli wymaga tego rodzaj badania zakwasić mocz wlewając do naczynia na zbiórkę 10 ml kwasu solnego lub NaHCO3 na 1 litr moczu.
• Środek konserwujący pobrać z Laboratorium
• Następnie przez całą dobę zbierać mocz do pojemnika.
• Następnego dnia rano pierwszą poranną porcje moczu dolać jako ostatnią ze zbiórki-zbiórka jest zakończona.
• Mocz w pojemniku zbiorczym należy wymieszać, zmierzyć objętość i odlać z całości ok. 150 ml moczu do jednorazowego pojemnika na mocz.
• Dostarczyć w jak najkrótszym czasie do laboratorium.

Okołodobowa zmienność wybranych parametrów

Parametr	Wartość maksymalna [godzina]	Wartość minimalna [godzina]	Amplituda % średniej
Sód (Na)	4-6	12-16	60-80
Potas (K)	14-16	23-1	5-10
Żelazo (Fe)	14-18	2-4	50-70
TSH	20-2	7-3	5-15
Hb	6-18	22-24	8-15
ACTH	6-10	0,4	150-200
Kortyzol	5-8	21-3	180-200
Testosteron	2-4	20-24	30-50
Eozynofilia	4-6	18-20	30-40
Prolaktyna	5-7	10-12	80-100

Wpływ czynników zależnych od pacjenta na wyniki wybranych parametrów

Czynnik	Rodzaj parametru podlegający zmianie	Rodzaj zmiany
Dieta-spadek masy ciała 1,8 kg w ciągu tygodnia	Trójglicerydy	Spadek o 25%
	Amoniak	Spadek o 18 %
	Mocznik	Wzrost o 11 %
	Kwas moczowy	Wzrost o 10%
	Insulina	Spadek o 41 %
	ACTH-hormon adrenokortykotropowy	Wzrost o 41%
	Kortyzol	Spadek o 24%
	Testosteron	Spadek o 34 %
Trening fizyczny	Glukoza	Wzrost
	Leukocyty	Wzrost do 25 G/L
	Adrenalina, kortyzol, somatotropina	Wzrost
	Kwas moczowy, CK, D-DI, PT, APTT	Wzrost
	CKMB	Wzrost o 8% całkowitego CK
Kofeina	GFR, katecholaminy	Wzrost
Palenie tytoniu: w ciągu godziny od wypalenia 1-5 papierosów	Adrenalina, aldosteron, kortyzol, CEA	Wzrost
	Erytrocyty	Wzrost o 30%
	Prolaktyna	Spadek o 20%
	HDL	Spadek o 10%
Alkohol: 2-4 godziny po spożyciu	AST, ALT TG, Cholesterol, MCV, kortyzol, estradiol, GGTP, mleczany, kwas moczowy	Wzrost
	LDL	Spadek
Menstruacja	Fe, fosfor, cholesterol	Spadek
	Aldosteron	Wzrost
Narkotyki	Morfina - amylaza, lipaza, ALT, AST, TSH, FA, PRL, Bilirubina	Wzrost
	Heroina - pCO2, cholesterol, potas	Wzrost
	Marihuana - jonogram, mocznik, CK, insulina	Wzrost